Jaarcongres Vereniging voor Filosofie en Geneeskunde 2019
Zaterdag 9 november 2019; 10.15  – 17.15 uur
Jeroen Bosch ziekenhuis, Den Bosch

Thema: Dokter ziek van controle?

Overeenkomstig de eed van Hippocrates beloven alle artsen plechtig: “Ik zal mij open en toetsbaar opstellen”. Het hoort bij de professie van de arts om rekenschap af te leggen van zijn of haar handelen, om anderen dit handelen te laten beoordelen en eventueel te laten bijsturen. Controle van medisch handelen moet de kwaliteit ervan waarborgen. Om te kunnen controleren moet er gemeten worden, moet er verslag gedaan worden van het handelen en gegevens worden vastgelegd. Meten en controleren lijken onmisbaar voor kwalitatief goede zorg. Maar wat gebeurt er daadwerkelijk? Welke gewenste, maar ook welke ongewenste effecten heeft meten op professionaliteit? Menig medisch professional ervaart een vervreemding van zijn of haar eigen professie door de toenemende (digitale) bureaucratisering, en niet zelden leidt een dergelijke vervreemding tot overspannenheid en burnout. Zijn minder regels en meer ruimte voor autonomie reële oplossingen in een sector die steeds complexer en meer data-gedreven wordt? Of zijn deze ‘neveneffecten’ een onvermijdelijk offer voor de veiligheid die we eisen?

In ons jaarcongres zullen we ingaan op de vraag hoe controle bij kan dragen aan goede zorg. Hoe om te gaan met regeldruk? En of er een betere balans te vinden is tussen meten, controle en vertrouwen.

Zaterdag 15 november 2014, 10.30 – 16.30 uur, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden 

Evidence Based Medicine staat voor het werken op basis van bewijzen dat bepaalde behandelingen werkzaam zijn. Die bewijzen verzamelen, betekent in de praktijk vooral terugvallen op de meting van kwantificeerbare parameters via groots opgezette onderzoeken. Nu is het uiteraard logisch dat we streven naar werkzame en veilige behandelingen. Maar is er ook ruimte voor andersoortige evidentie? Is de ervaringskennis van de behandelaar relevant? En welke rol speelt de patiënt zelf in dit verhaal? Deze congresdag stond in het teken van de kracht én onmacht van Evidence Based Medicine.

Lees meer over het jaarcongres 2014: Hoe evident is evidentie?

Over het begrip ‘kwaliteit van leven’ in de gezondheidszorg

Zaterdag 30 november 2013, 10.30 – 16.30 uur, Leiden Universitair Medisch Centrum

Hoe kunnen we kwaliteit van leven binnen de gezondheidszorg begrijpen en hoe kunnen of moeten we het vaststellen? Valt kwaliteit met kwantiteit te meten, of moeten we vooral oog hebben voor de hermeneutische en narratieve aspecten? Hoe hangt het medische begrip ‘kwaliteit van leven’ samen met filosofische opvattingen over het goede leven, of met begrippen als ‘welzijn’, ‘geluk’, of ‘menselijke waardigheid’? En welke rol speelt ‘kwaliteit van leven’ in behandel- en beleidsbeslissingen? Op het jaarcongres van de VFG werd de rol van het begrip ‘kwaliteit van leven’ vanuit diverse filosofische perspectieven kritisch belicht, en gekoppeld aan de praktijk van de gezondheidszorg.

Lees meer over het jaarcongres 2013: Kwaliteit of QALY-tijd?

Het VFG-jaarcongres 2011 is gepland op 15 oktober en zal plaatsvinden in het UMC Leiden. Deze dag zal de natuur als argument in de geneeskunde centraal staan. In de dagelijkse praktijk van de geneeskunde wordt frequent beroep gedaan op de natuur. Artsen willen niet meewerken aan de zwangerschap van een 80-jarige omdat zij dit onnatuurlijk vinden. Patiënten vinden het gebruik van pillen soms ook om die reden verwerpelijk. De natuur komt ook in het maatschappelijk debat veelvuldig om de hoek kijken. Als het gaat om natuurlijk bevallen, gezond eten of het aanleggen van een stukje natuurlijk landschap. In dit jaarcongres willen we vanuit kentheoretisch, wijsgerig en ethisch perspectief stilstaan bij de natuur als argument. Hierin komen vragen als: Wat is precies de natuur/het natuurlijke? Hoe goed kennen we bijvoorbeeld “het natuurlijk beloop” eigenlijk? Welk mensbeeld wordt verondersteld als we het hebben over “zo natuurlijk mogelijk”? Of is de menselijke natuur per definitie iets kunstmatigs? Hoe zouden we ons moeten verhouden tot de natuur als argument, zowel in de spreekkamer als in het maatschappelijk debat?

Sprekers: Jenny Slatman, Simone van der Burg, Hub Zwart, Maartje Schermer en Henk Jochemsen

Download hier de flyer (PDF)

Verslag congres, door Marjanne van Zwol, verschenen in het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek 22(2): 55-56

Op zaterdag 16 oktober 2010 vond het jaarlijkse VFG-congres plaats, met dit jaar de placebo als onderwerp van filosofische reflectie. Het gebruik van een placebobehandeling wordt geassocieerd met kwakzalverij; het zou een vorm van oplichterij zijn omdat ze geenwerkzame bestanddelen bevat. De hedendaagse geneeskunde die streeft naar bewezen effectieve behandelingen zou zich er daarom verre van moeten houden.

Tegelijkertijd vormt de placebobehandeling een essentieel onderdeel van kennisclaims binnen de geneeskunde. Sterker nog: placebobehandelingen blijken in veel gevallen bewezen effectief. Deze dubbele status roept een aantal vragen op: 1. Hoe moet het gebruik van placebo begrepen worden vanuit de verschillende filosofische deeldisciplines? 2. Wat leert ons een beter begrip van het placebo over de geneeskunde in algemene zin? en 3. Hoe kan placebo al dan niet bijdragen aan goede zorg? Vanuit de zijnsleer, kentheorie, wijsgerige antropologie, ethiek en sociale filosofie hebben de sprekers van dit congres zich over deze vragen gebogen.

Presentatie (PDF) Jan Ravesloot ‘Farmacodynamiek van de placebo’ (presentatie deel 1; deel 2; deel 3)

Presentatie (PDF) Wim Dekkers ‘De dokter als placebo’

Presentatie (PDF) Marian Verkerk ‘Zijn placebo’s nodig voor goede zorg?’

Flyer congres 2010

Verslag congres, door Susanne van Santen, verschenen in het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek 21(2): 55-56