Jaarcongres Vereniging van Filosofie en Geneeskunde
17 & 23 november, online
Klik hier voor de flyer

Thema: Filosofie van het virus

Het VFG congres gaat dit jaar over het virus. De uitbraak van het coronavirus houdt momenteel de hele wereld in zijn greep. Honderdduizenden mensen sterven wereldwijd aan de gevolgen van covid-19. Ook in Nederland kraakt de zorg: de capaciteit op IC’s is maar net voldoende en in sommige verpleeghuizen werken zorgverleners zonder adequate bescherming en overlijdt een groot deel van de bewoners.  De crisis dwingt tot veel inspanningen en maatregelen die urgent zijn, maar zorgt ook voor veel vragen en dilemma’s die om rustige overdenking vragen. Maatschappelijk debat en filosofische reflectie komen tijdens de crisis al volop op gang, maar na de piek van de pandemie zal de behoefte daaraan nog toenemen. Hoe kijken we terug, hoe gaat het verder met de crisis? Waar kwam het virus vandaan en gaat het nog weer weg? Wat zijn de blijvende veranderingen voor de zorg en voor de samenleving?

Sprekers

Rina Knoeff (Rijksuniversiteit Groningen) is medisch historicus
Wat is een epidemie?
Hoewel we op dit moment allemaal te maken hebben met de gevolgen van een wereldwijde epidemie, laat het begrip ‘epidemie’ zich niet gemakkelijk definiëren. Aan de hand van de medische geschiedenis bespreek ik drie verschillende manieren om epidemieën te begrijpen – manieren die hebben geleid tot verschillende interventies en maatregelen

Tamar Sharon (Radboud Universiteit, Nijmegen) Universitair Hoofddocent Praktische Filosofie
Corona, Technology and Ethics: The Cautionary Tale of Digital Contact Tracing
Since the outbreak of COVID-19, governments and health authorities around the world have mobilized digital technologies to try to contain the pandemic. In particular, digital contact tracing apps have been proposed as important elements in the pandemic response, but their development and implementation have been riddled with practical, regulatory and ethical problems. They offer a cautionary tale about the limits of technology and the values that need protection in the race to automate public health practices.

Roland Bal (Erasmus Universiteit) is Hoogleraar Healthcare Governance
Beslissen in onzekerheid
Besluitvorming over corona kenmerkt zich door fundamentele onzekerheid en ambiguïteit. Hoe ontwikkelt het virus zich? Hoe verspreidt het zich? Welke mensen zijn ‘at risk’? Hoe reageren mensen op de maatregelen tegen verspreiding? Hoe zal later worden teruggekeken op die maatregelen? Het zijn allemaal vragen waar besluitvormers mee rekening mee moeten houden en waar geen (pasklare) antwoorden op zijn. Hoe rekening te houden met deze inhoudelijke, normatieve en strategische onzekerheden? In mijn presentatie ga ik hierop in middels een analyse van de besluitvorming gedurende de crisisfase van de corona-pandemie, waarbij ik gebruik maak van observaties van het crisismanagement van een groot academisch ziekenhuis.

Bert Keizer is (oud) verpleeghuisarts, filosoof en schrijver
Covid-19 in de ouderenzorg
Corona confronteerde ons met een schrijnende versie van het trolley-probleem: WIE offer je op voor WAT? Daarnaast bleek nog eens dat het verschil tussen cure en care zomaar een hele lelijke dimensie kan bevatten.

Martine de Vries (LUMC) is Hoogleraar Normatieve aspecten van de Geneeskunde bij het LUMC
Ethiek van schaarste

Jaarcongres Vereniging voor Filosofie en Geneeskunde 2019
Zaterdag 9 november 2019; 10.15  – 17.15 uur
Jeroen Bosch ziekenhuis, Den Bosch

Thema: Dokter ziek van controle?

Overeenkomstig de eed van Hippocrates beloven alle artsen plechtig: “Ik zal mij open en toetsbaar opstellen”. Het hoort bij de professie van de arts om rekenschap af te leggen van zijn of haar handelen, om anderen dit handelen te laten beoordelen en eventueel te laten bijsturen. Controle van medisch handelen moet de kwaliteit ervan waarborgen. Om te kunnen controleren moet er gemeten worden, moet er verslag gedaan worden van het handelen en gegevens worden vastgelegd. Meten en controleren lijken onmisbaar voor kwalitatief goede zorg. Maar wat gebeurt er daadwerkelijk? Welke gewenste, maar ook welke ongewenste effecten heeft meten op professionaliteit? Menig medisch professional ervaart een vervreemding van zijn of haar eigen professie door de toenemende (digitale) bureaucratisering, en niet zelden leidt een dergelijke vervreemding tot overspannenheid en burnout. Zijn minder regels en meer ruimte voor autonomie reële oplossingen in een sector die steeds complexer en meer data-gedreven wordt? Of zijn deze ‘neveneffecten’ een onvermijdelijk offer voor de veiligheid die we eisen?

In ons jaarcongres zijn we in gegaan op de vraag hoe controle bij kan dragen aan goede zorg. Hoe om te gaan met regeldruk? En of er een betere balans te vinden is tussen meten, controle en vertrouwen.

Lees hier een verslag van het congres door Ingeborg Engelberts

Sprekers en abstracts

Zaterdag 15 november 2014, 10.30 – 16.30 uur, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden 

Evidence Based Medicine staat voor het werken op basis van bewijzen dat bepaalde behandelingen werkzaam zijn. Die bewijzen verzamelen, betekent in de praktijk vooral terugvallen op de meting van kwantificeerbare parameters via groots opgezette onderzoeken. Nu is het uiteraard logisch dat we streven naar werkzame en veilige behandelingen. Maar is er ook ruimte voor andersoortige evidentie? Is de ervaringskennis van de behandelaar relevant? En welke rol speelt de patiënt zelf in dit verhaal? Deze congresdag stond in het teken van de kracht én onmacht van Evidence Based Medicine.

Lees meer over het jaarcongres 2014: Hoe evident is evidentie?

Over het begrip ‘kwaliteit van leven’ in de gezondheidszorg

Zaterdag 30 november 2013, 10.30 – 16.30 uur, Leiden Universitair Medisch Centrum

Hoe kunnen we kwaliteit van leven binnen de gezondheidszorg begrijpen en hoe kunnen of moeten we het vaststellen? Valt kwaliteit met kwantiteit te meten, of moeten we vooral oog hebben voor de hermeneutische en narratieve aspecten? Hoe hangt het medische begrip ‘kwaliteit van leven’ samen met filosofische opvattingen over het goede leven, of met begrippen als ‘welzijn’, ‘geluk’, of ‘menselijke waardigheid’? En welke rol speelt ‘kwaliteit van leven’ in behandel- en beleidsbeslissingen? Op het jaarcongres van de VFG werd de rol van het begrip ‘kwaliteit van leven’ vanuit diverse filosofische perspectieven kritisch belicht, en gekoppeld aan de praktijk van de gezondheidszorg.

Lees meer over het jaarcongres 2013: Kwaliteit of QALY-tijd?

Het VFG-jaarcongres 2011 is gepland op 15 oktober en zal plaatsvinden in het UMC Leiden. Deze dag zal de natuur als argument in de geneeskunde centraal staan. In de dagelijkse praktijk van de geneeskunde wordt frequent beroep gedaan op de natuur. Artsen willen niet meewerken aan de zwangerschap van een 80-jarige omdat zij dit onnatuurlijk vinden. Patiënten vinden het gebruik van pillen soms ook om die reden verwerpelijk. De natuur komt ook in het maatschappelijk debat veelvuldig om de hoek kijken. Als het gaat om natuurlijk bevallen, gezond eten of het aanleggen van een stukje natuurlijk landschap. In dit jaarcongres willen we vanuit kentheoretisch, wijsgerig en ethisch perspectief stilstaan bij de natuur als argument. Hierin komen vragen als: Wat is precies de natuur/het natuurlijke? Hoe goed kennen we bijvoorbeeld “het natuurlijk beloop” eigenlijk? Welk mensbeeld wordt verondersteld als we het hebben over “zo natuurlijk mogelijk”? Of is de menselijke natuur per definitie iets kunstmatigs? Hoe zouden we ons moeten verhouden tot de natuur als argument, zowel in de spreekkamer als in het maatschappelijk debat?

Sprekers: Jenny Slatman, Simone van der Burg, Hub Zwart, Maartje Schermer en Henk Jochemsen

Download hier de flyer (PDF)

Verslag congres, door Marjanne van Zwol, verschenen in het Tijdschrift voor Gezondheidszorg en Ethiek 22(2): 55-56