Op zaterdag 9 november vond het jaarcongres 2019 plaats in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch. Het onderwerp was ‘Dokter ziek van controle?’

We kijken terug op een geslaagde, inspirerende en interessante dag. We bedanken alle sprekers, workshopleiders en geïnteresseerden voor hun aanwezigheid!

Lees hier een verslag van het congres van Ingeborg Engelbert.

Wij kijken uit naar het jaarcongres 2019. Hou de website in de gaten voor meer informatie.

Graag attenderen wij u op onderstaande onderzoeksbevindingen, verenigingen en academies. Met dank aan mevrouw Ida-Marie Hoek. Heeft u een aankondiging voor een interessante lezing, bijeenkomst, discussie, promotie, of voor het verschijnen van een interessant boek, stuur dat dan even door naar secretaris@filosofieengeneeskunde.nl zodat wij deze aankondiging kunnen delen met alle leden.

In deze VFG alert:

1) ONDERZOEK: Beeldende therapie verminderd angstklachten

2) VERENIGINGEN EN ACADEMIES: Hipposocrates + Genootschap voor Antieke Geneestkunde + Academie Antroposofische Gezondheidszorg

—————————————————————————————————————————————————————–

Graag attenderen wij u op onderstaande evenementen, oproepen en publicaties op het snijvlak van filosofie en geneeskunde. Heeft u een aankondiging voor een interessante lezing, bijeenkomst, discussie, promotie, of voor het verschijnen van een interessant boek, stuur dat dan even door naar secretaris@filosofieengeneeskunde.nl zodat wij deze aankondiging kunnen delen met alle leden.

In deze VFG alert:

1) BOEK: ‘Het echte leven is hier’ van Paul Kranendonk + boodschap van de auteur

2) CONFERENTIE: Concerning Maternity Part III

3) PERSBERICHT: ‘Hersendood is een juridische afspraak’

Het jaarcongres zal dit jaar plaatsvinden op zaterdag 9 november 2019.

Graag attenderen wij u op onderstaande evenementen, oproepen en publicaties op het snijvlak van filosofie en geneeskunde.

Heeft u een aankondiging voor een interessante lezing, bijeenkomst, discussie, promotie, of voor het verschijnen van een interessant boek, stuur dat dan even door naar secretaris@filosofieengeneeskunde.nl zodat wij deze aankondiging kunnen delen met alle leden.

In deze VFG alert:

1) BOEK: Filosofie & Geschiedenis van de Gezondheidszorg

2) LEZING: Luc Deliens over ‘Assisted dying and palliative care’ | 19-03

3) PODCAST: Medische Ethiek met Pia Dijkstra

4) SUMMERSCHOOL: What about the family?

5) OPROEP: Bijdrage Podium voor Bio-ethiek

1) BOEK: Filosofie & Geschiedenis van de Gezondheidszorg
door Toine Pieters en Guy Widdershoven

Overzicht van actuele thema’s in de zorg, steeds belicht door een filosoof en een historicus. Onmisbaar voor studenten en professionals in de gezondheidszorg.

Filosofie & geschiedenis van de gezondheidszorg biedt een overzicht van filosofische visies op en historische achtergronden van actuele ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Met een oriëntatie op de praktijk en de toekomst.

Inhoud 

De twaalf hoofdstukken zijn steeds geschreven door zowel een filosoof als een historicus. Aan de orde komen onderwerpen als:

• de zorg rond geboorte en dood
• publieke gezondheidszorg
• begrippen als ziekte en gezondheid
• psychiatrie
• multi-etniciteit
• disability
• medische wetenschap en technologie
• hersenen en identiteit

Opzet per hoofdstuk

Naast een algemene inleiding bevat elk hoofdstuk actuele casuïstiek uit de klinische praktijk, om de relevantie van filosofische en historische inzichten te verduidelijken.

De hoofdstukken worden afgesloten met aanbevolen literatuur en toetsvragen.

We hebben de VFG alerts weer nieuw leven ingeblazen. Afgelopen week werd de eerste VFG alert rondgestuurd, vol met informatie over actuele zaken op het grensvlak van filosofie en geneeskunde. Zie hieronder de aankondigingen in de VFG alert.

Heeft u een aankondiging voor een interessante lezing, bijeenkomst, discussie, promotie, of voor het verschijnen van een interessant boek, stuur dat dan even door naar secretaris@filosofieengeneeskunde.nl zodat wij deze aankondiging kunnen delen met alle leden.

In deze VFG alert:

1) Workshop on Empirical Ethics in Care

2) Aankondiging van het 7de internationale advance care planning congres

3) Nieuwe Master-track Health Humanities aan de Universiteit van Tilburg

4) Nieuw verschenen boek ‘Ethics and Attachment’

5) Vacature aan het Radboud UMC voor een onderzoeker in opleiding Moreel Beraad op de IC

6) Jaarlijkse Kolloquium ‘Humanisme, Geneeskunde en Filosofie’ in Bochum

1) Workshop on Empirical Ethics in Care

25 March 2019

Academic Medical Center (AMC) Amsterdam; 15:30-18:00

Workshop study group MEDS-NL – Medical Ethics Doctoral Students in the Netherlands

Registration deadline: 4 March 2019 (limited spaces available)

Registration: Send name, affiliation and topic of your research to marthe.smedinga@radboudumc.nl

To all PhD Students and Post-Docs in Bioethics, Medical Ethics or Philosophy of Medicine,

A workshop on Empirical Ethics in Care

By Prof. Dr. Jeannette Pols

This workshop will be the first event organised by the MEDS-NL (Medical Ethics Doctoral Students in the Netherlands) study group. We hope to establish a network of all young researchers –PhD students and interested Post-Docs- in bioethics, medical ethics and philosophy of medicine. By periodically organising events, we want to provide young researchers the opportunity get acquainted with each other’s work and to discuss research methods in the field. Please register for the event as specified above. If you cannot make it to the workshop but want to be informed about future MEDS-NL events, please also contact us.

Preliminary programme:

15:30 – 16:30 Medical ethics in the Netherlands

16:30 – 17:30 Workshop on Empirical Ethics in Care by Prof. Dr. Pols

17:30 – 18:00 Closing and drinks

Literature to prepare for the workshop and the exact meeting room will be send to all participants in due time.

We hope to see many of you there,

Marieke Bak (AMC) and Marthe Smedinga (RUMC/EMC)

​2) Aankondiging van het 7de internationale advance care planning congres (ACP-I). 

Het ACP-I (voorheen ACPEL) congres vindt plaats van 13 – 16 maart 2019 in Rotterdam. Tijdens het congres zullen innovatieve inzichten en onderzoeksresultaten gepresenteerd en bediscussieerd worden. Doelgroepen zijn onder meer onderzoekers, zorgverleners, ethici, juristen, beleidsmakers, en andere geïnteresseerden. We hebben sprekers uit Nederland, België, Europa, en andere delen van de wereld.

Het programma, informatie over de locatie en andere gegevens zijn te vinden op www.acpi2019.com. Je kan ons ook volgen op Twitter, @acpi2019.

3) Een nieuw Master-track ‘Health Humanities’ aan Tilburg University

Tilburg University begint in september 2019 met een nieuwe MA-track Health Humanities. Binnen dit nieuwe programma worden hedendaagse kwesties binnen de gezondheidszorg en de geneeskunde vanuit een interdisciplinair geesteswetenschappelijk perspectief benaderd en geanalyseerd. Voor meer informatie zie: https://www.tilburguniversity.edu/education/masters-programmes/health-humanities Zaterdag 6 april as. vindt er een master open dag plaats op de campus van de Tilburgse Universiteit. Hier zal deze nieuwe MA-track Health Humanities ook uitvoerig gepresenteerd worden: https://www.tilburguniversity.edu/education/masters-programmes/open-day

4) Een boekentip van ons lid Esther Spuijbroek (dank!)

5) Een vacature aan het Radboud UMC voor een onderzoeker in opleiding Moreel Beraad op de IC

Het Radboudumc afdeling Intensive Care en vakgroep ethiek van de gezondheidszorg zoeken een onderzoeker in opleiding Moreel Beraad op de IC

Als onderzoeker in opleiding ben je verantwoordelijk voor de coördinatie en uitvoering van het onderzoeksproject ‘Moreel Beraad op de IC: voortdurend leren en verbeteren’. Je werkt onder supervisie aan de verdere ontwikkeling en uitvoering van onderzoek naar de toepassing van Moreel Beraad op de IC. Je publiceert over dit onderzoek in wetenschappelijke tijdschriften, schrijft onderzoeksrapportages en rondt je opleidingstraject af met een proefschrift. Daarnaast geef je presentaties bij (wetenschappelijke) bijeenkomsten en je schrijft, samen met je begeleiders, een trainings- en opleidingsplan en houdt je aan dit plan. Je neemt actief deel aan bijeenkomsten en -activiteiten van onderzoekers binnen de IC, van het Radboudumc-team van ethici en, naar eigen inzicht, aan Radboudumc-brede activiteiten voor promovendi.

Korte informatie over het project:
De Intensive Care (IC) afdeling is een complexe werkomgeving waarin morele stress voor extra belasting zorgt. Dit project onderzoekt of en hoe moreel beraad IC-zorgverleners helpt te leren van complexe en moreel geladen casus, en zorgt voor verbeterde samenwerking tussen zorgverleners onderling, verhoogd welzijn van zorgverleners en kwaliteit van zorg. Moreel beraad functioneert hierbij als aanjager en als reflectie-instrument binnen de kwaliteitsverbetercyclus.

Dit onderzoek maakt, met kwalitatieve en kwantitatieve methoden, inzichtelijk:

• hoe IC-zorgverleners, ervaringsdeskundigen en ethici moreel beraad willen inzetten als leermethode (per unit, unit-overstijgend, regionaal);
• wat er in moreel beraden gebeurt;
• of en hoe moreel beraad bijdraagt aan verbeterde samenwerking en het actief verbeteren van kwaliteit van zorg;
• of er een afname is van morele stress en burn-out.
• Een multidisciplinair onderzoeksteam werkt, binnen een netwerk van samenwerkende regionale IC’s, het project uit.

Profiel

• Minimaal een Master-titel en de ambitie om te promoveren;

• Je hebt:
  • een specialisatie in empirisch sociaalwetenschappelijk en/of gezondheidswetenschappelijk onderzoek met een aantoonbare interesse en vaardigheid voor ethiek en moreel beraad;
  • of een specialisatie in ethiek, medische ethiek, bio-ethiek, en/of praktisch filosofie gecombineerd met aantoonbare vaardigheden in empirisch sociaalwetenschappelijk onderzoek.
• Je hebt talent voor en bij voorkeur ook al ervaring met het zelfstandig uitvoeren van zgn. mixed methods empirisch onderzoek;
• Je kunt zowel kwantitatieve als kwalitatieve data analyseren en bent goed in het verbinden van verschillende empirische resultaten met ethiek;
• Aantoonbare kennis van SPSS is een vereiste;
• Je talenten voor empirisch-ethisch onderzoek blijken uit een goede beoordeling van je Master-thesis en andere relevante prestaties en/of activiteiten;
• Interesse in en gevoel voor de praktijk van de gezondheidzorg en je bent in staat sociaalwetenschappelijk onderzoek en ethiek concreet en illustratief te vertalen naar die praktijk;
• Je bent gericht op samenwerking en beschikt over goede sociale vaardigheden;
• Uitstekende mondelinge en schriftelijke Engelse en Nederlandse uitdrukkingsvaardigheden;
• Je werkt accuraat en bent flexibel;
• Tot slot herken je jezelf in de Radboud manier van werken.

Meer informatie over deze vacature: https://www.radboudumc.nl/vacatures/65521-onderzoeker-in-opleiding-moreel-beraad-op-de-ic-voortdurend-leren-en-verbeteren

Opmerkingen en contactinformatie

We ontvangen graag naast je cv en motivatie de gegevens van twee referenten en je masterthese in pfd als bijlage bij je sollicatie.
Voor alle aanvullende vragen over de functie kun je contact opnemen met dr. Jelle Van Gurp, ethicus, afdeling IQ Healthcare Radboudumc via +31 (0)6 144 37 587 / +31 (0)24 361 63 17 of met dr. Astrid Hoedemaekers, intensivist, afdeling Intensive Care Radboudumc via (024) 361 72 73. Graag solliciteren vóór 1 maart.

6) Jaarlijks Kolloquium Humanisme, Geneeskunde en Filosofie, dit keer over Intuïtie, aan de Universiteit van Witten Anne, relatief dicht over de grens (bij Bochum). Klik hier voor het volledige programma. Via ons lid Ida-Marie Hoek (dank!).

Liebe Mitwirkende, Teilnehmer und Interessierte der Wittener Kolloquien,

wir freuen uns Ihnen mitteilen zu können, dass die Reihe der jährlichen Kolloquien zu Humanismus, Medizin und Philosophie von uns, Dr. med. Silke Schwarz und Prof. med. David Martin, fortgesetzt wird! Am Freitag den 22.3. von 10.00 Uhr bis Samstagmittag den 23. März 2019 wird das mittlerweile 8. Wittener Kolloquium stattfinden, zu dem wir Sie mit dieser Mail herzlich einladen möchten. Alle Details, sowie das ausführliche Tagungsprogramm befinden sich in dem angehängten Flyer.
Das Thema unseres diesjährigen Kolloquiums lautet:

INTUITION – ihr Wesen, ihre Formen, ihre Ausbildung als Fähigkeit für Wissenschaft und Praxis 

Die Veranstaltung richtet sich an Ärzte, Psychologen, Therapeuten, Studierende und interessierte Menschen aus verschiedenen Richtungen. Weiterbildungspunkte bei der Ärztekammer, der GAÄD und eine Anerkennung als Stufu-Kurs sind beantragt.

Des Weiteren weisen wir Sie gerne darauf hin, dass die Publikation des 6.Kolloquiums „Was ist Leben?” in den nächsten Wochen auf dem Buchmarkt erscheinen wird.

Die jährlich stattfindenden Wittener Kolloquien für Humanismus, Medizin und Philosophie widmen sich der fachübergreifenden Diskussion von gesellschaftlich relevanten Grundfragen des Humanen im Kontext aktueller Entwicklungstendenzen.

Wir freuen uns auf viele Begegnungen zu dem spannenden Thema und eine rege Teilnahme.

Afgelopen zaterdag vond het jaarcongres 2018 ‘ik eet dus ik ben’ plaats in het LUMC in Leiden. We kijken terug op een geslaagde, inspirerende en interessante dag. We bedanken alle sprekers, workshopleiders en geïnteresseerden voor hun aanwezigheid!

Wij kijken uit naar het jaarcongres 2019. Hou de website in de gaten voor meer informatie.

Verslag jaarcongres 2018: ‘Ik eet dus ik ben’

Zaterdag 17 november in het LUMC, Leiden.
Verslag door Ingeborg Engelberts, 20 november 2018

Op een koude en droge zaterdagochtend, druppelden de deelnemers van het jaarlijkse congres van de Vereniging voor Filosofie en Geneeskunde geleidelijk binnen in het LUMC. Een gemêleerd gezelschap belangstellenden vanuit verschillende disciplines, waaronder artsen, filosofen, historici, docenten en studenten geneeskunde alsmede diëtisten, nam plaats in de ruime collegezaal.

De dag begon met een bevlogen lezing van professor Michiel Korthals. In zijn betoog liet hij zien hoe de moderne consument steeds meer vervreemd is geraakt van wat hij eet. We hebben vaak geen idee hoe ons voedsel wordt geproduceerd of waar het vandaan komt. Het gevolg is dat de inkopers van de supermarkten, meer dan wij zelf, bepalen wat op ons bord ligt. De keuzes die hierbij gemaakt worden zijn gericht op een zo goedkoop mogelijke productie. Maar mensen beseffen niet dat voeding de verbinding onderhoudt tussen lichaam en geest. Deze verbinding wordt verwaarloosd bij onze huidige, vervreemdende, wijze van voedsel produceren en consumeren. Voedsel wordt op grote schaal geproduceerd in monoculturen. We bewegen niet meer om ons voedsel te verkrijgen en te bereiden. De sociale interactie die voortvloeit uit het zelf bereiden van een maaltijd en het gezamenlijk eten ervan, wordt afnemend benut. De hieraan gerelateerde schadelijke effecten op gezondheid en milieu zijn omvattend. Professor Korthals meent dat voedselvaardigheden wijd verspreid zouden moeten worden gepropageerd. Hij doelt hiermee op aandachtsvol en ook kritisch kiezen, bereiden en eten van voedsel. Met deze concrete aanwijzingen verwacht hij zowel het milieu, als de volksgezondheid in positieve zin te beïnvloeden. Hij meent daarom dat voedselvaardigheden belangrijke voorwaarden voor gezondheidsvaardigheden zijn.

In verschillende workshops werden vervolgens diverse aspecten van eten en voedsel belicht:

• Ingrid Neijnens liet, met behulp van voedsel en eten, de deelnemers ervaren hoe het is om de volle aandacht ergens op te richten.
• Sara Kaiser wist indringend de relatie tussen leefstijl, cultuur en voeding te belichten. Zij liet zien dat eetgewoonte een culturele uitdrukkingsvorm is enerzijds en anderzijds persoonlijke identiteit vorm geeft.
• Gerbrand van Hout illustreerde op interactieve wijze in zijn workshop de problematische kant van voedsel. De deelnemers werd duidelijk hoe complex de behandeling is van adipositas. Behalve een fysieke ingreep (maagverkleinende operatie), dient aandacht besteed te worden aan de mentale condities van de patiënt en zijn omgeving.
• De workshop van Saida Aoulad Baktit werd een enthousiaste uitwisseling van ideeën over hoe de ander te begrijpen wanneer diegene een andere culturele achtergrond heeft.

Marieke Hendriksen liet een historisch licht schijnen op smaak en smaakontwikkeling. Aan de hand van de denkbeelden van twee 17e eeuwse Nederlandse artsen, liet zij zien dat smaak en smaakbeleving aanzienlijk veranderen in de loop van de tijd. Opvallend is dat een, beargumenteerde, visie op wat gezond zou zijn, de goede smaak mede bepaalt. Omdat in de 17e eeuw, artsen meenden dat goede gezondheid afhankelijk is van een juiste verhouding tussen basisch en zuur, keurde men het nuttigen van citroenen en vis af, maar werden voedingsmiddelen zoals boter, suiker en ongezouten vlees juist als aanbevelenswaardig beoordeeld. Hendriksen liet ook zien hoe materiële omstandigheden van invloed waren op de cultuur. De droogleggingen zorgden voor voorkeur van vlees boven vis en de beschikbaarheid via de VOC van specerijen en van thee, koffie en tabak maakte die producten ook populair. Terugkijkend was thee misschien wel het eerste super food.

Eric van Laar illustreerde, aan de hand van eten, de gevolgen van de bestaande kloof tussen moderne medische technologie en zingeving. In technologische zin, is voedsel een hoeveelheid nutriënten. Een gebrek of een overmaat aan nutriënten veroorzaakt ziekte. Vanuit een natuurwetenschappelijke benadering zouden deze ziektes, relatief eenvoudig, behandeld kunnen worden door het aanbod van nutriënten te corrigeren. Een efficiënt ingericht zorgstelsel, gebaseerd op farmaceutische interventies, past goed bij deze smalle benadering. In existentiële zin heeft voedsel ook een mentale en maatschappelijke betekenis. Eten en drinken bepalen in belangrijke mate de kwaliteit van leven. Deze aspecten van voedsel zijn veel moeilijker te reguleren en vallen grotendeels buiten het bereik van markt-gestuurde gezondheidszorg. Gelukkig besteden artsen steeds meer aandacht aan existentiële aspecten van gezondheid en ziekte. De blik van de dokter verbreedt zich van een zuiver technologische behandeling naar een steeds meer context-afhankelijke benadering. Hierdoor groeit het besef dat niet alle gezondheidsproblemen beheersbaar of oplosbaar zijn. Er komt begrip voor worsteling en kwetsbaarheid.

Bart Penders hield een wijsgerige en wetenschapssociologische beschouwing over voedselhypes. Tot verbazing van menig arts, overstijgt de populariteit van menig, niet-wetenschappelijk-onderbouwde, voedselhype royaal de acceptatie van de dieetadviezen van het Nederlands voedingscentrum. Bart Penders relateert dit aan een misvatting van de aard van het wetenschappelijk bewijs. We zijn geneigd te denken dat een wetenschappelijk bewijs op objectieve wijze de situatie in de zuivere natuur beschrijft. Maar Bruno Latour heeft laten zien dat er altijd cultuur verweven zit in het wetenschappelijk bewijs. Het wetenschappelijk bewijs is niet zonder meer een weerspiegeling van de natuur, maar steeds een hybride constructie van natuur en cultuur. Dieetauteurs, en ook de marketingafdeling van Unilever, maken hiervan gebruik. Zij benutten hun overredingskracht om hun denkbeelden te realiseren. Wetenschappers zetten, tevergeefs, juist alles in het werk om deze vermenging van cultuur en natuur tegen te gaan. Zolang artsen vasthouden aan dit wetenschappelijk ideaal, zullen zij de aansluiting met de realiteit, en daarmee de publieke geloofwaardigheid, verliezen. Bart Penders adviseert wetenschappers om juist trots te zijn op hun vermogen om hybrides te construeren. Om te investeren in de kracht en kwaliteit van relaties. Dan staan voedselhypes op los zand.

Tot slot hield Phyllis ten Brok een flamboyante presentatie over de therapeutische en pedagogische kracht van het eten en drinken. Zij stelt dat als iemand kan eten en drinken, iemand zelfstandig kan wonen. Door het organiseren en nuttigen van de dagelijkse maaltijd therapeutisch in te zetten, weet zij de zorgvraag van zorgbehoevenden uit te stellen. Professionele hulpverleners hebben de neiging om zelfzorg over te nemen waardoor zorgvragers in een negatieve spiraal terecht dreigen te komen. Phyllis laat zien hoe hulpbehoevenden zowel fysiek als mentaal in beweging komen door zelf, facetten van, de maaltijd te verzorgen. Hiermee is de presentatie van Phyllis ten Brok een concrete uitwerking van de stelling van professor Michiel Korthals waar de dag mee begon: ‘Voedselvaardigheden zijn voorwaarden voor gezondheidsvaardigheden’.

De middag werd afgesloten met een levendige discussie onder leiding van Steven Dorrestijn en een samenvattend slotwoord van professor Jenny Slatman. De laatste ideeën en overwegingen konden de deelnemers uitwisselen bij een geanimeerde borrel. Hierbij is al een kiem gelegd voor het jaarcongres van volgend jaar. Er zijn reeds meerdere onderwerpen voor de volgende editie aangedragen.